Związek Nauczycielstwa Polskiego jest posiadającą osobowość prawną organizacją związkową działającą w oparciu o ustawę z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych oraz Statut ZNP.
Rozpoczęcie działalności związkowej w danej szkole lub placówce oświatowej warunkowane jest utworzeniem w niej ogniska ZNP. Ognisko powstaje na mocy uchwały właściwego miejscowo zarządu oddziału ZNP. Wniosek w tej sprawie do zarządu oddziału ZNP może złożyć każdy z pracowników szkoły lub placówki oświatowej nie objętej działaniem Związku. Utworzenie ogniska możliwie jest w przypadku, gdy akces do ZNP zadeklaruje co najmniej jeden pracownik zatrudniony w danej szkole lub placówce oświatowej.
Organizowanie pracy ogniska ZNP polega przede wszystkim na:
• realizacji uchwał ogniw nadrzędnych, a w szczególności uchwał i zadań nakreślonych przez zarząd oddziału;
• przekazywaniu informacji dotyczących funkcjonowania szkoły (placówki), działalności związku, przestrzegania przepisów prawa pracy przez pracodawcę (dyrektora) oraz udzielania innych informacji potrzebnych ogniwom nadrzędnym (oddział);
• współdziałaniu z pracodawcą w zakresie: przestrzegania BHP, pomocy zdrowotnej i spraw socjalno-bytowych nauczycieli, doskonalenia zawodowego nauczycieli i pozostałych pracowników, organizacji imprez sportowo-turystycznych i kulturalno-oświatowych dla pracowników i członków ZNP;
• współpracy z Zakładowym Społecznym Inspektorem Pracy;
• prowadzeniu z inicjatywy zarządu oddziału sporów zbiorowych, akcji protestacyjnych i strajkowych w szkole, placówce;
• zgłaszaniu wniosków i opinii dotyczących m.in. działalności ZNP;
• realizacji programu działania oddziału;
• zajmowaniu stanowisk w sprawie funkcjonowania szkoły, placówki (w szczególności arkusza organizacyjnego szkoły, placówki) oraz przekazywanie ich do zarządu oddziału;
• współdziałaniu z zarządem oddziału w zakresie realizacji uprawnień zakładowej organizacji związkowej, zgodnie z zapisem art. 52 ust. 2 Statutu ZNP.